Bartosz Tomczak - Dwutygodnik Szaniec, organ prasowy Organizacji Polskiej. Publicystyka obozu narodowego w konspiracji cz. II.

„Grupa Szańca”, była częścią Narodowych Sił Zbrojnych, emanacją przedwojennego przedwojennego Obozu Narodowo-Radykalnego. Zanim przejdę do omówienia jednego z wydawanych przez nią periodyków krótko opiszę źródła i publikacje poświęcone historii tejże grupy. Na pierwszym miejscu koniecznie trzeba wymienić tu publikację pt. Duch Młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo- Radykalny w latach 1934- 1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej autorstwa Wojciecha Jerzego Muszyńskiego. Bardzo cenna
w badaniach jest także publikacja źródłowa, przygotowana przez Marka Chodakiewicza  i Wojciecha Jerzego Muszyńskiego pt. Żeby Polska była polska. Antologia publicystyki konspiracyjnej podziemia narodowego 1939- 1950 oraz Broszury konspiracyjne obozu narodowego z lat 1939-1945. Grupa „Szaniec”, Narodowe Siły Zbrojne, Secesjoniści z „Wielkiej Polski”, autorstwa Mirosława Orłowskiego. Są to pozycje obowiązkowe dla każdego kto chce poznać piśmienną spuściznę tej grupy.

Dwutygodnik pt. „Szaniec” był oficjalnym organem prasowym przedwojennego Obozu Narodowo Radykalnego w konspiracji. Początkowo był wydawany jako wspólne pismo Stronnictwa Narodowego i ONR, lecz w wyniku do dziś nie wyjaśnionego konfliktu, gazeta została całkowicie przejęta przez środowisko byłego ONR, później występującego od tytułu pisma pod nazwą Grupy „Szańca”. Początki pisma sięgają listopada 1939 roku,  a pierwszy numer według zachowanej numeracji ukazał się najprawdopodobniej na początku grudnia. Hasłem pisma, które mieściło się na pierwszej stronie pod jego nazwą były słowa generała Jakuba Jasińskiego: „Nie dbaj o to, żeś w ciężkie kajdany się dostał. Gdy lud rzekł, chcę być wolnym!- zawsze taki został.” „Szaniec” zaczęto wydawać jako tygodnik, lecz od marca 1941 roku stał się dwutygodnikiem, pierwsze numery były wydawane w formacie A4, na powielaczu. Egzemplarz składał się z dwóch, trzech kartek obustronnie zapisanych, złączonych zszywkami. Jednorazowy nakład numeru wynosił około 5- 8 tysięcy egzemplarzy. Przełomowym okresem dla pisma był marzec 1940 roku, kiedy to przyjęto format A5 i  postać drukowaną pisma. „Szaniec” posiadał charakter informacyjno- propagandowy. Na jego łamach omawiano sprawy bieżące, informacje dotyczące niemieckiej i sowieckiej okupacji, oraz zagadnienia ideologicznej. Pismo stało się nośnikiem myśli narodowych- radykałów, którzy często publikowali w nim własne założenia programowe, metody bieżących działań i walki, oraz rozwiązania ustrojowe przyszłej, powojennej Polski. Według obliczeń Wojciecha Muszyńskiego do końca istnienia pisma, ukazało się 155, lub 156 jego numerów. Do dziś dnia wielu pracowników drukarni, jak zecerzy, drukarze, czy chociażby pracownicy zajmujący się dostarczaniem materiałów eksploatacyjnych są nieznani.

Tym co wyróżniało „Szaniec” spośród innych konspiracyjnych pism, była orientacja programowo- polityczna, ukierunkowana „na zachód” tj., na zagrożenie niemieckie i przyszłą granicę Państwa Polskiego mającą objąć zagrabione dotychczas tereny zachodnie. Jak wynika z omówionych wyżej broszur, oraz książek wydanych przez Bibliotekę Szańca, temat ten zajmował większą część programową Grupy. Wobec niskiego nakładu oraz objętości, książka w czasie okupacji była często trudno dostępnym nośnikiem informacyjno- propagandowym, treść postanowiono więc przelać na łatwiej dostępną i łatwiejszą w kolportażu prasę drukowaną. Pierwsze numery „Szańca” stały się także nośnikiem informacji dotyczących walk na frontach zachodnich, szczególnie na terenie Francji, która dla wielu była ówcześnie jedyną siłą zdolną powstrzymać tryumfalny pochód Niemiec.

Skany egzemplarzy tego pisma można znaleźć na stronie Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej pod adresem:

https://jbc.bj.uj.edu.pl//dlibra/metadatasearch?action=AdvancedSearchAction&type=-3&val1=GroupTitle:%22Szaniec+%5C(Warszawa%2C+1940%5C-1943%5C)%22

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *